به نقل از «قدس آنلاین»

تاریخچه ورود رادیو به ایران/از جنگ جهانی دوم تا تبلیغات شوروی

تاریخ انتشار: ۲۴ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۴۱۲۸۷

نخستین طرح و ایده و پایه ریزی ایستگاه رادیویی ایران در سال ۱۳۰۳ آغاز شد. در اقدامی توسط ارتش، یک دستگاه کامل موج بلند ۴ واتی برای شهرهای تبریز، مشهد، کرمان، شیراز و کرمانشاه از یک شرکت روسی خریداری شد و نخستین فرستنده بی سیم موج بلند ساعت ۳ بعد از ظهر روز ششم اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۵ شروع بکار کرد. فرستنده تهران نیز در اراضی قصر قاجار با یک دکل ۱۲۰ متری نصب شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یکسال پیش از تأسیس این ایستگاه فرستنده به منظور تعلیم و تجهیز نیروی انسانی مورد نیاز در وزارت جنگ، «مدرسه بی سیم قشون کل» گشوده شد. با گسترش فعالیت ها و فراهم آمدن مقدمات ایجاد فرستنده های موج کوتاه، گروهی از کارکنان بی سیم نیز برای آموزش های تخصصی به فرانسه رفتند. سال ۱۳۰۴ اولین دستگاه‌های گیرنده به طور محدود وارد ایران شد. دولت به علت آنکه نگران دریافت امواج و برنامه‌های رادیو شوروی و تبلیغات سیاسی کمونیستی بود از سال ۱۳۰۷ برای وارد کردن دستگاه‌های گیرنده مقررات سختی را وضع کرد. از آن رو که برای گیرنده رادیو معادلی رایج نشده بود، آن را دستگاه بی سیم اخذ صوت (رادیو کنسرت) نامیدند. علت انتخاب این نام آن بود که این دستگاه تنها برای شنیدن صوت و نغمه کاربرد داشت و هنگام ورود دستگاه‌ها به ایران رئیس گمرک خانه به دقت بررسی می‌کرد که رادیو کنسرت با دستگاه تلگراف و تلفن بی سیم یکی نباشد.

در سال ۱۳۰۹ فرستنده موج کوتاه، امکان ارتباط بین برلین، پاریس، آنکارا و انگلیس را فراهم کرد. تا پیش از افتتاح رادیو، مردم ایران به برنامه های رادیو برلن و رادیو آنکارا گوش فرا می دادند. با گذشت سال‌ها نگرانی‌های اولیه برای استفاده شهروندان از رادیو کمتر شد. از این رو مسئولان اقدام به راه اندازی رادیو داخلی کردند. سال ۱۳۱۳ هیئت وزیران تصویب می‌کند که ورود دستگاه‌های گیرنده برای گرفتن صوت و نغمه‌های رادیو مجاز است و برای نصب آنتن و استفاده از رادیو نیاز به مجوز وزارت پست و تلگراف و تلفن است. سال ۱۳۱۷ اقدام برای تاسیس رادیوی ملی شتاب بیشتری می‌گیرد. علت این امر آن بود که بخش فارسی رادیو شوروی شروع به کار کرده بود و امواج آن به همراه امواج رادیو برلین و بی بی سی که سرویس فارسی داشتند توسط مخاطبان ایرانی قابل دریافت بود.

به تدریج اندیشه ایجاد رادیو قوت گرفت. چرا که در آن روزها کشورهای جهان یکی پس از دیگری رادیوهای خود را به کار می انداختند. به دنبال تصویب اساسنامه سازمان پرورش افکار، با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی (در دوازدهم دی ماه ۱۳۱۷) کمیسیون های شش گانه آن از جمله رادیو تشکیل شدند. کمیسیون رادیو در بهمن ماه ۱۳۱۷ سفارش ساخت دو دستگاه فرستنده موج کوتاه به قدرت ۲ و ۲۰ کیلو وات را به کمپانی استاندارد انگلیس صادر کرد. همزمان با سفارش خرید دو دستگاه فرستنده موج کوتاه، وزارت پست و تلگراف دستور داد تا عمارت مخصوصی برای استودیوی رادیو تهران که ضمناً مرکز مخابرات تلگرافی و تلفنی بی سیم نیز باشد در داخل شهر ساخته شود. اشغال ایران توسط متفقین، ساخت این استودیو را که قرار بود یک شرکت آلمانی به نام هوختین انجام دهد، غیر ممکن ساخت. از طرف دیگر چون مقرر شده بود راه اندازی رادیو به فوریت آغاز شود یکی از اتاقهای عمارت مرکز فرستنده بی سیم پهلوی تبدیل به استودیوی کوچکی شد که تا بنای ساختمان استودیو به طور موقت از آن استفاده شود و موقع جنگ جهانی دوم تحویل دستگاه های فرستنده موج کوتاه را به تاخیر انداخت. لذا وزارت پست و تلگراف و تلفن برای تأمین منظور فوق یک دستگاه فرستنده تلگرافی و تلفنی موج کوتاه را به قدرت ۲ کیلو وات، تا تحویل و نصب دو دستگاه فوق برای رادیو به کار گرفت. این فرستنده هر چند جهت کار تلگرافی و تلفنی بی سیم پهلوی خریداری شده بود ولی مشخصات آن طوری طراحی شده بود که می توانست مورد استفاده رادیو نیز واقع گردد. کار نصب و راه اندازی این فرستنده در اواخر سال ۱۳۱۸ صورت گرفت. پس از نصب دستگاه فرستنده و آماده سازی یک استودیوی موقت در عمارت بی سیم پهلوی، سرانجام رادیو تهران در چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۱۹ افتتاح گردید.

پس از شروع جنگ جهانی دوم رادیوی تبلیغاتی شوروی نیز به رادیوهای مذکور اضافه شد. بنگاه سخن پراکنی بریتانیا نیز از دی ماه ۱۳۱۹ برنامه زبان فارسی خود را شروع کرد.

از مقدمات تاسیس رادیو آن بود که طبقات مرفه اشتیاق خود را برای خرید دستگاه‌های گیرنده نشان دادند و فروشندگان با دریافت بیعانه دستگاه رادیو را وارد می‌کردند. از آنجا که دولت می‌خواست استفاده از این وسیله حتی توسط اقشار کم درآمد نیز صورت گیرد، اقدام به وارد کردن گیرنده‌های ارزان رادیو برای عامه مردم کرد. در آن دوران اطلاعیه‌های فراوانی در روزنامه منتشر می‌شدند و خبر از افتتاح قریب الوقوع رادیو ایران در اریبهشت ۱۳۱۹ می‌دادند.

از دیگر اقدامات دولت برنامه ریزی برای تولید محتوا بعد از افتتاح رادیو بود. چند ماه قبل از اریبهشت ۱۳۱۹ این برنامه ریزی‌ها آغاز شد. پیش بینی شد که رادیو به بیان اخبار داخلی، اخبار خارجی به زبان‌های عربی، فرانسه، روسی، انگلیسی و آلمانی برنامه‌های کوتاهی درباره تاریخ ایران، آموزش، بهداشت و کشاورزی بپردازد. این پیش بینی به تصویب هیئت وزیران و شخص رضاشاه رسید. براساس آنچه از پیش تعیین شده بود رادیو در مرکز فرستنده بی سیم قصر قاجار در ساعت ۱۹ روز چهارشنبه ۴ اریبهشت ۱۳۱۹ به وسیله محمدرضا پهلوی افتتاح شد.

آنچه در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ برای اولین بار پخش شد در منابع تاریخی به صورت مشخص ذکر نشده است، اما در ارتباط با اولین گوینده عده‌ای معتقدند خانم «طوسی حائری» نوه آیت الله حائری مازندرانی به عنوان اولین گوینده رادیو در ایران بودند و برخی نام «قدسی رهبری» را مطرح می‌کنند که گفته شده در روز افتتاح رادیو، گویندگی مراسم افتتاحیه را برعهده داشته است.

همچنین افراد دیگری که در راه اندازی اولین رادیو حضور داشته اند جالب توجه است. سعید نفیسی، ملک الشعرای بهار، محمد حجازی (ملقب به مطیع الدوله)، عبدالرحمن فرامرزی، حسینقلی مستعان، ابوالقاسم پاینده، ابوالقاسم اعتصام زاده و مشفق همدانی نام‌هایی هستند که در روزهای ابتدایی رادیو برای این رسانه خاص محتوای ملی تولید می‌کردند.

پیش بینی شده بود که برنامه‌های رادیو به صورت ۲۴ ساعته تولید و پخش گردد، اما بعد از افتتاح در عمل تنها رادیو توانست صبح‌ها از ساعت ۳۰/۱۱ تا ۱۴ و بعد از ظهرها از ساعت ۱۷ تا ۲۳ برنامه داشته باشد. در ابتدا برخی از مشکلات فنی سبب شد که شنیدن صدا برای برخی مناطق ایران ناممکن و یا دشوار باشد. کمبود نویسندگان و مترجمان برای خبرهای خارجی نیز در نظم برنامه‌ها اختلال ایجاد کرد. گویندگان نیز برای کار هنوز تخصص و تمرین کافی نداشتند و در خوانش متونی که حاوی اطلاعات تخصصی بود دچار مشکل بودند.

برای رفع موانع و مشکلات پیش روی اقداماتی همچون استخدام مترجم، استخدام مربیان گویندگی، اساتید خبره دانشگاه که به زبان فارسی تسلط داشتند و می‌توانستند برای ویرایش اخبار ترجمه شده یاری گر مترجمان باشند انجام شد. تمام این اقدامات بعدها به ثمر نشسته و باعث شد تا به مرور رادیو جایگاه خاص خود را به شکلی مطلوب در ایران پیدا کند.

پس از پایان جنگ، به تدریج امکان تجهیز رادیو و خرید و دریافت وسایل فراهم شد و سرانجام سال ۱۳۲۷ نخستین استودیوی رادیویی یا اداره انتشارات و تبلیغات واقع در میدان ارک ساخته شد. در سال ۱۳۳۰ استودیوی دیگری نیز ساخته شد. ولی جز آنکه پخش اخبار و برخی از برنامه ها به این استودیو منتقل شود، تحول دیگری در رادیو به وجود نیامد.

بعد از روی کار آمدن دولت مصدق و کودتای ۲۸ مرداد، رادیو دچار تحولات اساسی دیگری گردید. در سال ۱۳۳۶ ایستگاه ۱۰۰ کیلو واتی رادیو در آن به نام «رادیو ایران» خوانده شد و فرستنده قدیمی مأمور پخش برنامه های جداگانه ای گردید و «رادیو تهران» نام گرفت. گسترش شبکه رادیویی کشور از سال ۱۳۴۸ بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن نهاده شد و در سال ۱۳۵۰، پس از ادغام رادیو و تلویزیون، این مهم در شمار مسؤولیت های سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران درآمد. از این تاریخ به بعد فرستنده های ۲۵۰ و ۳۵۰ کیلو واتی موج کوتاه کمال آباد تهران و فرستنده ۲۰۰ کیلوواتی موج متوسط دشت قراین مورد بهره برداری قرار گرفتند.

طی سالهای ۵۳ـ۵۲ فرستنده های بم، مریوان، اردبیل، بناب، بندرلنگه، جیرفت، سیرجان و تایباد به شبکه رادیویی کشور پیوست. تعداد فرستنده های رادیویی در سراسر ایران به ۶۸ رسید و قدرت مجموع آنها از ۷۵۳۰ کیلو وات گذشت.

رادیو در ابتدا به عنوان ابزاری که موسیقی پخش می‌کند، در ذهنیت جامعه ما جای گرفت. نگاهی به فهرست برنامه های رادیو در آغاز نشان می‌دهد که موسیقی بخش عمده ای را تشکیل می داد و اخبار و گفتار در مرتبه های بعدی جای داشتند. گفتارها شامل تاریخ و جغرافیای ایران، کشاورزی، خانه داری، بهداشتی و مانند آنها بود و هدف خاصی را دنبال نمی کردند. این روند برنامه ها تا سال ۱۳۳۰ ادامه داشت. از سال ۱۳۳۲ به منظور زمینه سازی برای تغییرات مورد نظر رژیم، رادیو زمینه اصلاحات اراضی را فراهم می کرد. در سال ۱۳۳۹ رادیو بیست و چهار ساعته شد و ساعتهای پخش محلی گسترش یافت. در نیمه اول دهه ۴۰ برنامه دوم رادیو و سال ۱۳۴۶ برنامه سوم تهران و فرستنده اف. ام به مجموع برنامه های رادیویی افزوده شدند.

تاسیس رادیو در ایران به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای اطلاع‌رسانی، تاثیر چشمگیری در افزایش اطلاعات و آگاهی ‌های مردم برجای گذاشت و ناشر افکاری شد که در سطور روزنامه‌ها و کتاب‌ها چاپ می‌شدند و قرار بود، مردم سراسر ایران از آنها بهره ببرند.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: وزارت پست و تلگراف دستگاه های گیرنده برنامه های رادیو دستگاه فرستنده تلگراف و تلفن راه اندازی دستگاه ها برنامه ها بی سیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۴۱۲۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حمایت شورای هماهنگی تبلیغات از اعتراضات دانشجویی علیه اسراییل

به گزارش خبرگزاری مهر، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، بیانیه‌ای در حمایت از اعتراضات بین المللی دانشجویی علیه جنایات صهیونیست‌ها صادر کرد.

در این بیانیه آمده است:

با ادامه‌ی نسل‌کشی، کشتار و جنگ در غزه، دانشگاه‌های سراسر جهان بویژه ایالات متحده آمریکا شاهد بزرگ‌ترین موج تجمعات اعتراضی به نشانه‌ی همبستگی با مردم فلسطین و خواهان قطع مراودات علمی با نهادها و شرکت‌های وابسته به آن و توقف ارسال تسلیحات کشتار جمعی به سازه‌ی فاشیستی هستند.

امروز در مهد به اصطلاح «آزادی بیان» و «آزادی آکادمیک» (آزادی موسسات دانشگاهی، پژوهشی و اعضای جامعه علمی، استادان، پژوهشگران و دانشجویان)، در حمایت از درنده خوترین نیروی تاریخ بشر یعنی دولت فاشیست و آپارتاید رژیم صهیونیستی، آمریکای جنایتکار که خود را متصدی بلامنازع فضیلت‌ها و ارزش‌های انسانی می‌داند در کسری از ثانیه ارزش‌های جهانشمول آزادی را تحقیر و روی راستینِ خود را نشان داده و در یک اقدام بی‌سابقه با اشغال و لگدمال کردن حریم مستقل دانشگاه آن را تبدیل به پادگان کرده و با گسیلِ پلیس ضد شورش، گارد ملی ارتش آمریکا، استقرار نیروهای امنیتی و تک‌تیرانداز، نصب دوربین‌های امنیتی نسبت به محاصره دانشگاه و دستگیری، بازداشت و ضرب و شتم صدها استاد و دانشجو اقدام و با پرونده‌سازی، مقدمات تعلیق و اخراج آنها را در راستای سرکوب و خفه کردن صدای حامیان فلسطین و معترضین به ماشین نسل‌کشی فراهم کرده است و سازمان بدنام موساد با استفاده از تکنولوژی شناسایی صورت، دانشجویان را تهدید به از دست دادن موقعیت‌های شغلی و استخدامی می‌کند.

امروز در دوره پسافروپاشی و افول هژمونی نظام سلطه، که تحولات جهانی با سرعت سرسام‌آور حول مساله فلسطین و غزه قهرمان به پیش می‌رود و خیزش نوین ضد صهیونیستی در دانشگاه‌های جهان به راه افتاده و نیروهای ساحت میدانی جبهه خود را مشخص و حول این مساله دست به صف‌آرایی زده‌اند دانشجویان و اساتیدِ تمامی دانشگاه‌های ایران اسلامی، حمایت از مردم فلسطین را رسالت و ماموریت اصلی خود قرار داده و پیش‌آهنگ تحولات منطقه‌ای و جهانی باشند و با نمایندگی مطالبات مردمی نگذارند نیروهای منحط، اوباش و شیفتگان دموکراسی صوری و گزینشی آمریکایی بر حوزه عمومی مسلط گردند.

کد خبر 6089667 هادی رضایی